31.5.08

R

rajto - rek
rakonti - rakonti
rapida - vita
raporti - raporti
regi - regni
rekomendi - rakomandi
renkonti - inkontri
rekta - rexa
respekti - rispekti
respondi - rispi
resti - sti
ricevi - rici
riĉa - rika
ridi - ridi
rigardi - miri
rilato - ril
rimarki - akorgi
rimedo - rimed
ripozi - ripozi
rivero - flumen
rolo - rol
rompi - rompi
rondo - rondo
rozo - rozo
ruĝa - ruba

S

sabato - sab
saĝa - saga
salti - salti
saluti - saluti
sama - sama
sana - sana
sata - sata
scii - spi
scienco - shenso
se - es
sed - mo
seĝo - sidil
seka - seka
sekreto - sekro
sekvi - folgi
semajno - vek
sen - sen
sendi - sendi
senti - senti
sep - sep
septembro - septembro
serĉi - kiri
servi - sirvi
ses - sit
si - se
sidi - sidi
signifi - mindi
silenta - sila
simila - sembla
simpla - simpla
sinjoro - siro
situacio - situo
skribi - skribi
sola - sola
somero - zom
sono - son
sovaĝa - vilda
speco - speco
sperta - erfara
stari - stari
stato - stando
strato - strad
sub - su
subite - sodene
sudo - Sud
sufiĉe - sufe
suko - suk
sukcesi - riusi
sukero - sukro
suno - solyo
supozi - supozi
super - sure
supre - obe
sur - on

Ŝ

ŝajni - pari
ŝanĝi - kambi
ŝati - libi
ŝi - el
ŝipo - ship
ŝiri - skiri
ŝtono - petro
ŝuo - sut

T

tablo - tablo
tago - id
tamen - dok
tasko - tasko
teo - teo
teatro - teatro
telero - platel
tempo - temp
teni - teni
tero - ter
terura - teribla
timi - timi
tiri - tiri
tra - tru
trakti - trati
trankvila - trankila
trans - trans
tre - muy
tri - tre
trinki - bi
tro - tro
trovi - tri
tuj - ilke
tuŝi - toki
tuta - enta

U

universala - universa
unu - un
urbo - urbo
utila - utila
uzi - uti

V

vagono - vagon
valori - vali
varma - varma
veki - ravelyi
veni - veni
vendi - vendi
vendredo - venso
venki - vinki
venonta - nar
vento - vent
verda - verda
vera - vera
verko - opro
vespero - ser
vesti - vesti
vetero - ved
veturi - veturi
vi - tu
vidi - vidi
vino - vin
vintro - yem
viro - vir
vivi - vivi
vizaĝo - vizo
viziti - viziti
voĉo - vok
voki - rufi
vojo - veg
vojaĝo - travel
voli - vi
vorto - vort

29.5.08

Z

zorgi - kuri

Kompilazo del prima vorteyo

Mi ensar lo kompilazo de vorteyo Esperanto-Neo. Shak vorteyo benkomprene ezigar longa temp po si endat, dete mi prime pripor zonamat Baza Vorteyo Esperanto-Neo. Eto mindar ye sor 400-500 vortos, mo yen vortos sar lo plu ofas in Esperanto, donk zi certe sor utilas. Van lo baza vorteyo sor pronta, a shak letro d alfabet mi ador doe nuv vortos e ete lo vorteyo granijor.

24.5.08

Pronamos posedas

Lo generala reglo sar tal, ke van ye sar un sostantivo, so utar un ajektiv poseda, ki it pricar. Dok es ye no sar un sostantivo, so utar los pronamos posedas. Ezistar an kazos, van lo sostantivo star frazye, mo l kondis sar tal, ke lo pronam poseda shar sti sem rir it.

Em et pronamos:

mia, tua, ila, ela, soa
nosa, vua, zia, zela

Ik mi var skribi nese pri un vik eco. Tratat los pronamos del trea person. "Cours Pratique" docar, ke zi sar: lea (maxala), leya (fema) e zea (maxala), zeya (fema). Dok nel Buletin Numbo Ot star un modifik, ki simplar yen ut. Ye zi prezentat as: ila, ela e zia, zela. Et let riformo sar bona, den sar plu ixa ze memi baze lo versyon subjeka as lo versyon komplementa. Pes mia provenar da mi e tua provenar da tu, kur sodene lea e leya shur proveni dal versyon komplementa? Dete lo riformat modifiko sar mela.

Ezemplos d uto:

Ma kayo sar ik. Vo lo tua?
Za dom sar certe bela, mo lo ela sar nok plu bela.
Sar et koc vua?

Ajektivos posedas

Ajektivos posedas no sar dufas po memi.
Em zi:

In singo:

ma, ta, la, sa

In plural:

na, va, za

Zi shar sem si tat ante l vort, ke zi determenar, ni rir yen vort!

Ezemplos:

ma libro
ta koc
la kam

na linguo
va garden
za dom

Lo ajektiv poseda pol trea person, no vike es it sur maxala o fema, sar sem un (la e za).

Uto de "sa" riflektala:

Il muy libar sa kam. (sa prop kam)
Il muy libar la garden. (lo garden d unos person, no sa prop garden)

Benkomprene es lo vort determenat sar in plural,
dan los ajektivos posedas an ricar lo plurala formo:

mas libros
tas amikos
las kozos
vas pomos

ec.

Nel nar mesajo mi prezentor l uto de pronamos posedas. Yen kazo sar epe plu komplika surte kauze l fakto, ke ye oxir un let riformo nel linguo e l aspo de pronamos posedas del trea person no sar sama in "Cours Pratique" e nel Buletin Numbo Ot.

23.5.08

L uto de pronamos personas in ezemplos

Pes los pronamos personas as subjek no kauzar kel dufos per zi sar evidas, mi ar decidat di som ezemplos de za uto nel form de komplement.

1. As komplement derekta:

Los pronamos personas utat as komplement ar komene sa propa plas in un frazo. Zi situat ante l verbo. Ezemplos:

Pli, vu me informu.
Il no te konar.
Nos le vidir yer.
Tu no ley inkontrir.
Vu it spar.
Lo kat se lavar.
Zi ar ne invitat.
Mi ve komprenar.
Somun ze kirir.
Nilun zey ar vidat.

Dok ye sar an kazos, van so par ti et pronamos rir lo verbo. So it far, van so var enfasi ke l person dey nos parlar sar lo plu vika. Po ezemplo:

Pli, vu informu me. (Sar mi, ki shar si nese informat. Pli, vu informu juste me).
Zi ar invitat ne. (Sar juste nos, ke zi ar invitat).
Somun kirir ze. (Sar ezakte zi, ke somun kirir).

2. As komplement noderekta:

Ke tu me dar?
Zi certe te skribor.
El lu rispir sun.
L ento luy ar prezentat sa ideo.
Lo kanyo sofir, dete il lu ar dat lakto.
Il ar se kofat un nuv koc.
Tu ne rakontu somo interesa!
Ki ve aportir et floros?
Vu shar zu kanti et kantel.
Pli, tu zuy diu un regal.

3. Uto de du pronamos situat un ante l osa (un as komplement noderekta e lo dua as komplement derekta):

Ye sar situos, van nos nesar uti du pronamos, un ilke do l osa. In tal kazos nos utar lo reglo, vo l prima pronam expresar lo komplement noderekta e lo dua expresar lo komplement derekta. Meleste it montru los ezemplos:

Vu ne it diu!
Mi te ze prezentor.
Pli, tu ne le tru.
Il zuy it cor.

22.5.08

Pronamos personas

Em los pronamos personas as subjek, komplement derekta e noderekta.

1. As subjek:

mi - prim person
tu - dua person
il - trea person maxala
el - trea person fema
it - trea person neutra
so - senpersona pronam

nos - prim person plurala
vu - dua person plurala
zi - trea person maxala plurala
zel - trea person fema plurala

2. As komplement derekta:

me - prim person
te - dua person
le - trea person maxala
ley - trea person fema
it - trea person neutra
se - pronam riflektala

ne - prim person plurala
ve - dua person plurala
ze - trea person maxala plurala
zey - trea person fema plurala

3. As komplement noderekta:

me - prim person
te - dua person
lu - trea person maxala
luy - trea person fema
lu - trea person neutra
se - pronam riflektala

ne - prim person plurala
ve - dua person plurala
zu - trea person maxala plurala
zuy - trea person fema plurala

20.5.08

Namos de letros

Em los namos de letros:

a - a
b - be
c - ce
d - de
e - e
f - ef
g - ge
h - he
i - i
j - je
k - ke
l - el
m - em
n - en
o - o
p - pe
r - er
s - es
t - te
u - u
v - ve
w - we
x - xe
y - ye
z - ze


Pril letro h - it rara in Neo, po ezemplo miru los vortos: istor, ospital. Dok somyes ye sar an vortos, ki it utar: hotel, hurikan. Es h sar lo lasta letro in vort, it jar muta, po ezemplo in vort mamah o hurah so no pronuncar lo lasta h, mo l vort obedar lo reglo d axent, ki dan kadar ol lasta a.

19.5.08

L alfabet e axent in Neo

L alfabet de Neo posedar 25 letros - 5 vokalos e 20 konsonelos:

a e i o u

b c d f g
h j k l m
n p r s t
v w x y z

(les lo klasika Neo ye no sar "q", ki dok parsir doe,
som anyos dol publikazo de "Cours Pratique de Neo")

Lo letro "c" pronuncat as in angla check.
Lo letro "j" pronuncat as in angla jam.
Los letros "sh" pronuncat as in angla ship.
Lo letro "y" pronuncat as in angla year.
Lo letro "w" pronuncat as in angla wear.
Lo letro "h" sar muta nel endo de vort.

L axent kadar sem ol vokal ki sar ante l lasta konsonel.
Po ezemplo:
stasyOn, kAnyo, apartEl

Lo plural desinenso -os ni kambar lo plas d axent:
stasyOnos, kAnyos, apartElos

16.5.08

Neo kras

Ma blog sar probable lo prim blog skribat ente in Neo, anda serya plan de propagazo de Neo in aven. Neo shar no si nur un muzeayo, dey so skribar epe as de som interesa momento d interlinguistik, mo it shar si un ver vivanda linguo. Mi sperar ke tos ki rispektar tal interlinguistika tezor, an elpor some nel propagazo de Neo.

10.5.08

Neo oje

Doe so udir nilo de Neo inye fas treis anyos, us l epok d Interrish. Dank l Interrish som interlinguistos montrir sa interes a Neo e kirensir tot atangiblas informos. Doe pok pajos pri Neo ir sat kreat e nune so par ci ke ezistar som personos kon simpatio ver Neo. Minste so par ci certe ke Neo generale putat as un del mel linguos internasyonas kelyes kreatas. Per so shar an memi, ke lo lexik, gramatik e textos kune sir vere muy detale pripat, co ke os adlinguos rare ar (forse kol exep del pok plu famas, surte van los dixyonaryos sar tratat).

Akademio de Neo

Malixe grel gran suxes de Neo, Artur Alfandari sun egrensir e et egro le impedir plude aktive se okupi de propagazo de Neo. Ut solvi et problem some, so ir fondat unos organazo Akademio de Neo. Dok lo futur d et akademio no durir long. So car ke Neo diparsir cir lo temp de mort d Arturo Alfandari, donk nel endo de sitisas anyos.

8.5.08

Douglas Blacklock

Unos om kol pasyon ver Neo, so en parlir as pri brita kampyon de Neo. Spande Neo muy ben Douglas Blacklock esfortir it propagi muy vivye. Il konat as autor de Neo-tradukos e poemos orige skribat in Neo, po ezemplo lo poem titlat "Lo Tasko", publikat nel interrish. Vu par it leji on os pajos, ki ar informos pri Neo. Ye vu par an tri ezemplos de las tradukos. So car ke Douglas Blacklock kreir sa prop linguo namat TUNGL, mo plu detal informos pri aspo de yen linguo sar notroviblas (minste les ma sap).

7.5.08

Internasyonlingua Magazinyo. Amikos de Neo.

Nel enso de sitisas anyos del duisa seklo, Floyd e Evelyn Hardin da Kolorado decidir editi un specal lingua magazinyo "International Language Review" ("Internasyonlingua Magazinyo") , in keo zi prezentir varyas linguas projekos. Do som temp zas artiklos jir favoras a Neo, co ki rizultir in krei kune kon Alfandari un specal organazo namat Amikos de Neo, dey rezidaro sir in Brusel, Av. Emile Duray. Nar publikayos, ezemple "Neo In Two Pages" ("Neo in du pajos") sir ja editat pe et organazo. Arturo Alfandari an editir Neo-magazinyo e so pir ci ke dan Neo jir un muy serya rival kontre Interlingua o uske kontre Esperanto, as somunos abituir kri. L istor de Neo an par si fyera d ezisto d os om, ki fir mulo po Neo. Mi en skribor naryes.

6.5.08

Neo yer

L aura period de Neo sir los sitisas anyos del duisa seklo. Dol publikazo d exel libron in fransal "Cours Pratique de Neo. Deuxieme Langue" in 1961, ensir parsi reaktos in internasyon gazeteyo
e kreskir l interes a Neo. Arturo Alfandari vidir ke valir lo pen fi et enorma labor ke il ir fat.
An ye sar som personos, dey rol nel istor de Neo sar muy vika. Mi ensor en skribi des lo nar mesajo.

5.5.08

Ki sir Arturo Alfandari

Lo kreer de Neo, Arturo Alfandari nasir l ot junyo 1888. Il abitir in Belgo (Brusel) e sir un diplomat. Arturo Alfandari ir un gran sap pri internasyonas linguos, il an konir ben lo fort e popleso d Esperanto. Dok Esperanto no le plir sufe e as lo grun de sa open il indikir lo fakto ke in Esperanto vortos sar tro longas. Alfandari no libir et longeso e il openir it mankar d eufonio. Les il lo perfa monda linguo nesar un bel ritmik. It le ar dukat al kreazo de Neo, lo linguo kon mul kurtas vortos. Uske lo nam "Neo" sar kurta. Lo dua argument kontre Esperanto ar l exeda ut de prefixos e sufixos nel linguo de Zamenhof e ende, unos argument par si an l ezisto de cirkonflex letros, ki parsar abonde in Esperantas textos, mo dey Neo sar frida. So car ke lo prima publikazo de Neo oxir nel anyo 1937 van Arturo Alfandari sir kuarisnonanya. Malixe it no ganir suf interes she jensos e Alfandari shir atendi nok duiskuar anyos us 1961 ut ende gani lo suxes. Do i publikat l exela libro "Cours Pratique de Neo. Deuxieme Langue" in fransal (anyo 1961), Neo atirir atenso de interlinguistos. Sun Neo jir ben popla e Alfandari, ki sir dan plu as sepisanya aktive propagir lo linguo. Il editir Neo- magazinyo, publikir buletinos e broxelos e plu tarde in 1965 e 1966 os muy bon libro in fransal e doe in anglal - "Rapid Method Of Neo". So of parlir ke Neo pir ji plu vika as Interlingua o uske as Esperanto. Malixe Alfandari no pir long joyi de sa suxes, den il sun egrensir. L egro jir pluplue serya. Do i vivat otisun anyos lo talenta kreer de Neo mortir l un meyo 1969.
Mi skribor epe plu detale pril istor de Neo e co, ki oxir doe.

3.5.08

Lo prim mesajo

Mi ar decidat ensi et blog kauze plul grunos. Toprime, ja yo cir tre o kuar anyos mi intentir krei un serya pajo de Neo e mi uske ir suf materyalos po yen skop, mo kauze mankanda temp mi no it realifir dan e lir yen eco sen kambo. Lo dua grun sar tal, ke intel interlinguistos ye sar somunos, ki plude se interesar a et exela linguo e rigrar, ke informos pri Neo sar oje pokas. Ende, mi openar, ke l autor de Neo, sir Arturo Alfandari ir fat tan enorma labor, ke sur ver gran rigro, es it sur gaspelat. Uske somunos ja nun it krar. Zo mi ar decidat dok realifi ma intento e no li Neo ente diparsi. Mi sperar ye sar an os jensos, ki openar ete. Nos par kambi l usnuna stando e revivifi Neo.